Witamina D to grupa substancji biologicznie czynnych, które powstają pod wpływem promieni ultrafioletowych w skórze i dostają się do organizmu człowieka wraz z pożywieniem. Działanie witaminy D: zapewnia prawidłowy wzrost i rozwój kości, zapobiega rozwojowi krzywicy i osteoporozy, regulując metabolizm mineralny. Ponadto zwiększa napięcie mięśni, poprawia odporność, jest niezbędna do funkcjonowania tarczycy i prawidłowego krzepnięcia krwi. Pomaga organizmowi przywrócić osłonki ochronne otaczające nerwy. uczestniczy w regulacji ciśnienia krwi i częstości akcji serca, hamuje wzrost raka.
Ważne informacje na temat witaminy D
Zaobserwowano pozytywny wpływ witaminy D na: demencja starcza i choroba Alzheimera, funkcje poznawcze (zaburzone myślenie), zwłaszcza u osób starzejących się, zaburzenia nastroju, zwłaszcza depresja u osób starszych, choroby autoimmunologiczne, takie jak łuszczyca.
Jakie są źródła witaminy D?
Pod warunkiem, że organizm otrzyma wystarczającą ilość promieniowania ultrafioletowego, zapotrzebowanie na witaminę D jest w pełni skompensowane.
Jednak ilość witaminy D syntetyzowanej przez ekspozycję na światło słoneczne zależy od takich czynników jak:
- Długość fali światła (najskuteczniejsze jest średnie widmo fali, które otrzymujemy rano i o zachodzie słońca).
- Wiek, warto wiedzieć, że wraz z upływem czasu skóra ludzka traci zdolność do wiązania witaminy D.
- Poziom zanieczyszczenia atmosfery (emisje przemysłowe i pyły nie przekraczają spektrum promieni ultrafioletowych, które wzmagają syntezę witaminy D, tłumaczy to w szczególności wysoką częstość występowania krzywicy u dzieci mieszkających w miastach przemysłowych).
Zapotrzebowanie na witaminę D kompensuje witamina D3 (cholekalcyferol), która powstaje w skórze z prowitamin pod wpływem ultrafioletowych promieni słonecznych. Prowitaminy są częściowo dostarczane do organizmu z roślin, a częściowo powstają w tkankach ich cholesterolu. Dodatkowymi źródłami witaminy D w pożywieniu są produkty mleczne, olej rybny, wątroba ryby, żółtko jaja. Jednak w praktyce mleko i przetwory mleczne nie zawsze zawierają witaminę D lub zawierają tylko śladowe ilości (np. 100 g mleka krowiego zawiera tylko 0,05 mg witaminy D), więc ich spożycie niestety nie gwarantuje pokrycia naszego zapotrzebowania na tę witaminę. Płatki owsiane, ziemniaki, pietruszka i niektóre zioła, takie jak lucerna, mniszek lekarski, pokrzywa i skrzyp, również zawierają witaminę D w niewielkich ilościach.
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D to 2,5-5 mcg. Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D przyczynia się do braku promieniowania ultrafioletowego, wegetarianizmu i diety niskotłuszczowej, zaburzeń trawienia, ciąży i laktacji, okresu intensywnego wzrostu i rozwoju.Takie osoby potrzebują dodatkowej podaży witaminy D. Przy leczeniu dużymi dawkami preparatów witaminy D zaleca się jednoczesne przyjmowanie witaminy A (retinol) oraz kwasu askorbinowego (witamina C) i witamin z grupy B.
Witamina D dla dzieci
Szczególną grupą ryzyka niedoboru witaminy D są noworodki i niemowlęta. W pierwszych miesiącach życia dziecko aktywnie rośnie i rozwija się, dlatego nawet zdrowe dzieci potrzebują dodatkowej dawki witaminy D, aby zapobiec krzywicy. A najczęściej z powodu niedoboru witaminy D u matki karmiącej cierpią dzieci karmione piersią. Dlatego optymalnym zapobieganiem krzywicy będzie karmienie piersią w połączeniu z dodatkowym podawaniem witaminy D. Specyficzną profilaktykę krzywicy prowadzi się witaminą D w dziennej dawce 400-500 IU dla zdrowych, donoszonych dzieci.
Dawka ta jest przepisywana od 2 tygodnia życia. Jest bezpieczna i nie prowadzi do nadmiernej akumulacji witaminy D, nawet jeśli jej poziom jest prawidłowy. U zdrowych dzieci karmionych butelką dostosowanych preparatów mlecznych zawierających witaminę D, nie jest wymagane jej dodatkowe podawanie. Większość pediatrów zaleca profilaktycznie witaminę D do 3 roku życia.
Witamina D dla dorosłych
Bardzo ważne jest dostarczanie kobietom w ciąży witaminy D. Najczęściej wystarczająca ilość jest zawarta w specjalnych kompleksach witaminowych. Aby zapewnić zdrowie tkanki kostnej i mięśniowej w wieku od 19 do 65 lat zaleca się profilaktyczną suplementację witaminą D w okresie niskiego nasłonecznienia. W wieku 19-50 lat dawka witaminy D wynosi 600 IU/dzień, powyżej 50 roku życia 800-1000 IU/dzień. Terapeutyczne dawki witaminy D mogą sięgać 20 000 IU lub więcej, są stosowane w leczeniu poważnych niedoborów i tylko na zalecenie lekarza. U osób otyłych stosowane dawki powinny być wyższe, ponieważ witamina D jest magazynowana w tkance tłuszczowej.
Niedobór witaminy D
Niedobór witaminy D może prowadzić do zwiększonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, nadciśnienia i upośledzenia funkcji odpornościowej. Ilość witaminy D, jakiej potrzebuje dana osoba, zależy od jej wieku. Spożycie witaminy D jest mierzone w mikrogramach (mcg) lub jednostkach międzynarodowych (IU). Jeden mikrogram witaminy D to 40 IU. Zalecane dawki witaminy dla niemowląt 0-12 miesięcy – 400 IU (10 mikrogramów), dzieci 1-18 lat – 600 IU (15 mikrogramów), dorosłych poniżej 70 do 600 IU (15 mikrogramów), dorosłych powyżej 70 roku życia lat – 800 IU (20 mcg), kobiety w ciąży lub karmiące – 600 IU (15 mcg).
Wszystkie niezbędne składniki odżywcze i substancje biologicznie czynne najlepiej pozyskiwać z naturalnych źródeł. To właśnie ogólna dieta jest najważniejsza w zapobieganiu chorobom i osiąganiu dobrego zdrowia. Należy stosować zróżnicowaną i zbilansowaną dietę, a nie skupiać się na jednym składniku odżywczym, ponieważ tylko zdrowa dieta jest kluczem do zdrowia. Jednak niedobór witaminy D, prowadzi do rozwoju wielu schorzeń, dlatego prawidłowa suplementacja witaminą D jest jak najbardziej wskazana.
